Een piano is een fantastisch en veelzijdig muziekinstrument. Het geluid wordt geproduceerd wanneer toetsen worden ingedrukt, waardoor hamers de snaren aanslaan die zijn gestemd op specifieke toonhoogtes. (Slag- en snaarinstrumenten) Naast de toetsen speelt ook het gebruik van pedalen een belangrijke rol in het bespelen van de piano. De pedalen, die zich aan de onderkant van de piano bevinden, geven pianisten meer expressie en controle door de klank te moduleren.
Bekijk aanbiedingen van piano pedalen bij:
Maar hoeveel pedalen heeft een typische piano, en wat doet elk pedaal precies?
Aantal Pedalen op Moderne Piano's
De meeste moderne akoestische en digitale piano's zijn uitgerust met drie pedalen:
- Zacht pedaal (una corda)
- Sostenuto pedaal
- Sustain pedaal (damperpedaal)
Het Zachte Pedaal (Una Corda)
Het zachte pedaal, of una corda, bevindt zich aan de linkerkant van de piano. Wanneer je dit pedaal indrukt, verschuift de hameractie licht naar rechts, waardoor minder snaren worden aangeslagen bij elke toets. Het resultaat is een zachtere, meer gedempte klank. Dit pedaal wordt vaak gebruikt in delicate passages waarbij de muziek zachter of meer ingetogen moet klinken. Pianisten gebruiken het zachte pedaal om mezzo-piano (matig zacht) of piano (zacht) dynamiek gemakkelijker te bereiken.
Dit pedaal wordt vooral ingezet voor lyrische passages en stukken waar subtiliteit en verfijning in het spel belangrijk zijn. De benaming "una corda" betekent letterlijk "één snaar", verwijzend naar het feit dat vroeger op oudere piano’s slechts één snaar werd aangeslagen, in plaats van de gebruikelijke twee of drie snaren per toets.
Het Sostenuto Pedaal
Het sostenuto pedaal, dat zich meestal in het midden van moderne piano’s bevindt, is uniek in zijn functie. Het stelt de pianist in staat om specifieke noten vast te houden terwijl andere noten zonder sustain blijven. Dit zorgt ervoor dat de geselecteerde noten blijven doorklinken, terwijl nieuw aangeslagen noten zonder sustain klinken.
Dit pedaal wordt minder vaak gebruikt dan het sustainpedaal, maar kan van groot nut zijn bij bepaalde klassieke stukken en moderne composities. Vooral in complexe akkoordstructuren of wanneer het pedaal gebruikt moet worden om bepaalde dissonante klanken aan te houden, biedt het sostenuto pedaal een subtiele nuance die je met een sustainpedaal niet zou kunnen bereiken.
Het Sustain Pedaal (Damperpedaal)
Het sustain pedaal, ook wel het damperpedaal genoemd, bevindt zich aan de rechterkant en is veruit het meest gebruikte pedaal op de piano. Wanneer dit pedaal wordt ingedrukt, worden alle dempers van de snaren getild, waardoor alle aangeslagen noten doorklinken totdat het pedaal wordt losgelaten.
Dit pedaal zorgt voor een rijker en resonanter geluid omdat de snaren vrij kunnen trillen, zelfs nadat de toetsen zijn losgelaten. Het sustainpedaal helpt om noten met elkaar te verbinden en een legato effect te creëren, waardoor de muziek vloeiender en melodieuzer klinkt.
Het correct gebruiken van het sustainpedaal is essentieel voor pianisten, omdat het niet alleen de lengte van de noten bepaalt, maar ook de algehele expressie en fraseermogelijkheden vergroot. Bladmuziek bevat vaak pedaalaanduidingen om aan te geven wanneer het pedaal ingedrukt en losgelaten moet worden.
Oudere Piano's
Bij oudere piano’s, vooral die van voor de 20e eeuw, is het niet ongebruikelijk dat ze slechts twee pedalen hebben: het zachte pedaal en het sustainpedaal. De sostenuto kwam pas later in gebruik, voornamelijk in de 20e eeuw, en werd een standaard op de meeste moderne piano's. Veel oude upright piano's (staande piano's) en vleugels uit de 19e eeuw hebben geen sostenuto pedaal, maar functioneren uitstekend met twee pedalen.
Variaties op Piano Pedalen
Hoewel de meeste moderne piano’s drie pedalen hebben, zijn er uitzonderingen. Sommige piano’s hebben een vierde pedaal, ook wel een "half-blow" pedaal genoemd. Dit pedaal zorgt ervoor dat de hamers nog zachter slaan dan bij het zachte pedaal, waardoor extreem subtiele pianississimo passages mogelijk zijn.
Op veel upright piano's wordt het sostenuto pedaal vervangen door een oefenpedaal. Dit pedaal plaatst een stuk vilt tussen de hamers en de snaren, waardoor de klank drastisch gedempt wordt. Dit is ideaal voor het oefenen zonder anderen te storen. Daarnaast kunnen sommige piano's een bas sustain pedaal hebben, dat alleen de lage tonen sustain geeft.
Wat Bepaalt het Aantal Pedalen?
Het aantal pedalen op een piano wordt beïnvloed door verschillende factoren:
- Leeftijd: Oudere piano’s hebben meestal twee pedalen, terwijl moderne piano’s vaak drie hebben.
- Merk: Sommige merken bieden unieke configuraties met vier pedalen, afhankelijk van de prijs en het model.
- Doel: Thuispiano's hebben soms een oefenpedaal, terwijl concertvleugels het volledige scala aan mogelijkheden bieden.
Hoe gebruik je de Piano Pedalen?
Pedalen op keyboards en synthesizers
Niet alleen op piano's maar ook met keyboards en synthesizers gebruik je pedalen om je spel te beïnvloeden.
Nog even kort wat informatie over pedalen voor keyboards en synthesizers. Pedalen voor keyboards en synthesizers hebben vergelijkbare functies als die voor piano’s, maar worden vaak gebruikt om meer controle en expressie toe te voegen tijdens het spelen.
Sustain pedaal: Dit is het meest gebruikte pedaal, dat ervoor zorgt dat noten doorklinken nadat je de toets hebt losgelaten, vergelijkbaar met het sustainpedaal op een piano.
Expression pedaal: Dit pedaal werkt als een volumeregelaar waarmee je dynamiek kunt toevoegen aan je spel, van zachte naar luide tonen, afhankelijk van hoe ver het pedaal wordt ingedrukt.
Modulatiepedaal: Dit pedaal verandert parameters zoals vibrato, filtering of toonhoogte in real-time, wat handig is voor het toevoegen van creatieve effecten aan je geluid tijdens liveoptredens of studio-opnames.
Daarnaast zijn er ook pedalen die als schakelaars dienen om bijvoorbeeld van preset te veranderen tijdens het spelen. Ook het volumepedaal en de lesly schakelaar op de grond voor orgels mag niet worden vergeten.
Pedalen voor Digitale Piano's
Voor digitale piano's zijn pedalen net zo belangrijk als voor akoestische piano's, omdat ze helpen de expressiviteit en het dynamische bereik van je spel te vergroten:
Sustain pedaal: Dit is het meest gebruikte pedaal voor digitale piano’s en zorgt ervoor dat noten blijven klinken, zelfs nadat de toetsen zijn losgelaten, net als bij een akoestische piano.
Soft pedaal (una corda): Dit pedaal verzacht het geluid, waardoor de noten zachter en meer gedempt klinken. Het wordt vaak gebruikt voor subtiele, lyrische passages.
Sostenuto pedaal: Dit pedaal houdt specifieke noten vast, terwijl nieuw gespeelde noten zonder sustain blijven. Dit wordt minder vaak gebruikt, maar kan nuttig zijn in meer geavanceerde stukken.
Digitale piano's bootsen met deze pedalen de functies van een traditionele piano na, en bieden daarnaast vaak meer flexibiliteit en instelmogelijkheden, afhankelijk van het model.
Hoe kies je de beste piano pedalen?
Het kiezen van de beste piano pedalen hangt af van je instrument en persoonlijke voorkeur. Hier zijn enkele belangrijke factoren om rekening mee te houden:
1. Type Piano
- Digitale Piano’s: Zoek naar compatibiliteit met je digitale piano. Veel digitale piano’s ondersteunen universele sustainpedalen, maar sommige vereisen specifieke pedalen van hetzelfde merk voor volledige functionaliteit, zoals half-pedaling.
- Akoestische Piano’s: Bij een akoestische piano worden de pedalen vaak standaard meegeleverd. Als je echter een ouder model hebt zonder moderne pedalen, kan een vervangend pedaal of pedaalsysteem nodig zijn.
2. Functie van de Pedalen
- Sustain Pedaal: Het meest essentiële pedaal voor elke pianist. Zorg ervoor dat het pedaal stevig is en gevoelig genoeg voor subtiele dynamische controle.
- Soft (Una Corda) Pedaal: Kies dit pedaal als je zacht en gedempt spel belangrijk vindt.
- Sostenuto Pedaal: Dit pedaal is nuttig voor meer geavanceerde stukken. Controleer of je piano dit ondersteunt, vooral bij digitale modellen.
3. Gebruikscomfort en Bouwkwaliteit
Pedalen moeten stevig op de vloer blijven staan, vooral als je krachtiger speelt. Kies een pedaal met een antislipbasis. Let ook op de gevoeligheid van het pedaal. Sommige pianisten geven de voorkeur aan pedalen met veel weerstand, terwijl anderen een lichter pedaal comfortabeler vinden.
4. Extra Functies
- Half-pedaling: Dit is een belangrijk kenmerk voor serieuze pianisten. Het stelt je in staat om de sustain subtiel te variëren, net zoals bij een akoestische piano. Niet alle digitale piano’s ondersteunen dit, dus zorg ervoor dat je pedaal en piano compatibel zijn.
- Duurzaamheid: Zoek naar pedalen die goed gebouwd zijn, met een solide metalen constructie, zodat ze lang meegaan.
5. Merk en Compatibiliteit
Hoewel er universele pedalen zijn, werken pedalen van hetzelfde merk als je digitale piano meestal het beste. Merken zoals Roland, Yamaha, en Korg bieden specifieke pedalen aan die optimaal werken met hun eigen piano’s en synthesizers.
6. Budget
Er zijn pedalen in verschillende prijsklassen. Voor beginners of thuisspelers kan een eenvoudiger pedaal voldoende zijn, maar voor serieuze pianisten zijn robuustere, professionele pedalen met geavanceerde functies zoals half-pedaling een betere investering.
Kies een piano pedaal dat past bij jouw piano en speelstijl, en let op functionaliteit, comfort, en bouwkwaliteit. Het juiste pedaal kan een groot verschil maken in de controle en expressie van je spel.
Bekijk aanbiedingen van piano pedalen bij:
Conclusie
Hoewel de meeste piano’s drie pedalen hebben, kan het aantal variëren van twee tot vier, afhankelijk van het model en de leeftijd van de piano. Het leren begrijpen en gebruiken van deze pedalen is essentieel voor elke pianist om dynamiek en expressie te beheersen. Elk pedaal – of het nu het zachte una corda pedaal, het sostenuto pedaal, of het sustainpedaal is – speelt een belangrijke rol in het tot leven brengen van de muziek. Het correct gebruik van de pedalen opent nieuwe deuren voor expressiviteit en verfijning, waardoor het volledige potentieel van de piano wordt ontsloten.
Volgens mij weet je nu wel zo'n beetje alles over pedalen zodat je de juiste keuze kunt maken. Bij akoestische piano's zijn de pedalen geintegreerd in het meubel, dat geldt ook voor digitale huiskamer piano's. Koop je een stagepiano ligt dat anders en zul je er een pedaal of pedalen bij moeten kopen. Let erop of het pedaal (de pedalen) standaard worden meegeleverd wanneer je tot aankoop overgaat. Dat geldt ook voor keyboards en synthesizers.
