MIDI-controllers zijn tegenwoordig een essentieel onderdeel van live optredens. Ze bieden muzikanten, DJ’s en performers ongekende flexibiliteit en controle over hun geluid, zowel op het podium als in de studio. In dit artikel bespreken we hoe MIDI-controllers/Midikeyboards worden geïntegreerd in live performances, wat hun voordelen zijn, en welke modellen het meest geschikt zijn voor podiumgebruik.
Zelf kom ik uit het synthesizertijdperk en kon vroeger niet vermoeden dat MIDI-controllers of MIDIkeyboards zo'n grote ontwikkeling door kon maken. En dat staat niet op zichzelf, het overgrote deel komt voor rekening van de computer waarbij de Macbook Pro misschien nog wel de belangrijkste factor is. Laten we eens verder kijken en antwoord geven op de vraag:
Bekijk MIDI-controller aanbiedingen bij:
Wat is een MIDI-controller en waarom zijn ze belangrijk in live optredens?
Een MIDI-controller is een apparaat/instrument dat digitale signalen verstuurt naar een computer, synthesizer, DAW (Digital Audio Workstation), of andere apparatuur. In live optredens worden MIDI-controllers gebruikt om:
- Instrumenten en software aan te sturen: Denk aan virtuele instrumenten, synthesizers en drumkits.
- Effecten in real-time te bedienen: Met knoppen, schuifregelaars en pads kun je effecten zoals reverb, delay en filters aanpassen.
- Loops en samples te triggeren: Ideaal voor elektronische muziek en DJ-sets.
MIDI-controllers voor live muziek zijn cruciaal omdat ze performers in staat stellen hun geluid dynamisch en creatief te manipuleren tijdens een show. Je bent dus niet meer aan 1 of 2 synthesizers gebonden, maar je hebt toegang tot ondeindig veel geluiden en samples totdat je computer het opgeeft. Daar zit dan ook meteen de uitdaging, je zult dus selectief moeten zijn met het installeren van software synthesizers en virtuele instrumenten. Enerzijds om ze makkelijker terug te kunnen vinden (met name de geluiden) en anderzijds vanwege de capaciteit van de harde schrijf.
Zelf gebruik ik een externe harde schijf in de studio waar al m'n sounds op staan. In de computer is de software geïnstalleerd. Dit is riskant voor optredens doordat er vertraging of hapering kan ontstaan. Ook het inladen van bepaalde geluiden of samples kan langer duren waardoor het niet geschikt is voor optredens. Wil je op die manier werken tijdens optreden? Zorg er dan in ieder geval voor dat een SDD of een andere extreem snelle harddisk gebruikt om ellende te voorkomen. Beter is het om de software én de sounds op je laptop te installeren om communicatieproblemen te voorkomen.
Hoe worden MIDI-controllers geïntegreerd in live performances?
De integratie van MIDI-controllers in live setups is afhankelijk van de stijl van de artiest en de gebruikte apparatuur. Hier zijn enkele manieren waarop MIDI-controllers worden gebruikt op het podium:
DAW-gebaseerde live setups
MIDI-controllers worden vaak gekoppeld aan software zoals Ableton Live, Logic Pro of MainStage. Artiesten gebruiken controllers om:
- Clips en loops te activeren.
- Instrumenten in real-time te bespelen via toetsen of pads.
- Automatiseringen en effecten te bedienen.
Standalone performance setups
Sommige MIDI-controllers werken direct met hardware zoals synthesizers, drumcomputers of sequencers. Dit biedt artiesten meer flexibiliteit zonder afhankelijk te zijn van een laptop.
Hybride systemen
Veel performers combineren hardware en software in een live performance MIDI-controller setup. Dit biedt het beste van beide werelden: de kracht van digitale controle met de warmte van analoge instrumenten.
Tegenwoordig zijn er enorm veel software synthesizers te koop die je rechtsreeks op je computer installeert. Ik zal een paar voorbeelden geven. De Korg M1 was een synthesizer uit de jaren '80 die enorm populair was (en nog steeds is). Deze M1 is nu ook verkrijgbaar als Virtueel Instrument, maar ook als stand-alone synthesizer op je computer. Hieronder zie je hoe het eruitziet en laat ik de klanken van de M1 horen. Deze Software Korg M1 stuur ik in dit geval aan met een NI Komplete Kontrol midikeyboard, maar het had net zo goed een andere midicontroller kunnen zijn.
Zo kun je bijvoorbeeld ook een JV-1080, XV5080 of Jupiter-8 virtueel instrument met een midicontroller tijdens live optredens aansturen. De mogelijkheden lijken onbegrensd, het enige probleem waar je soms tegenaan kunt lopen is de instabiliteit van je laptop. Gebruik daarom altijd een laptop die je alleen voor muziek gebruikt en installeer alleen hetgeen wat je nodig hebt en gaat gebruiken.
Voordelen van MIDI-controllers in live optredens
- Flexibiliteit: Een MIDI-controller kan vrijwel elk aspect van een performance aansturen, van instrumenten tot lichteffecten.
- Compactheid: In vergelijking met traditionele instrumenten en controllers nemen MIDI-controllers minder ruimte in op het podium.
- Aanpasbaarheid: Met MIDI-mapping kun je de functies van de knoppen en pads aanpassen aan jouw specifieke behoeften.
- Combineren van instrumenten: Met MIDI kun je meerdere instrumenten tegelijk aansturen om de sounds een eigen identiteit te geven.
- Aansturen externe instrumenten: Je oude vintage soundmodule weer tot leven roepen en in je live Setup gebruiken is eenvoudig te doen met een midikeyboard.
Het combineren van sounds is wat mij betreft het meest gave van de virtuele instrumenten. Je krijgt toegang tot de sounds die jij wilt gebruiken en je kunt er een geheel eigen draai aan geven. Je kunt split-points toevoegen waardoor je meerdere toepasbare geluiden tegelijk kunt gebruiken. Ook het toewijzen van effecten en in realtime sounds veranderen is een fluitje van een cent, maar je moet wel oppassen dat het té ingewikkeld wordt waardoor alles in de soep loopt.
Gebruik je meerdere externe soundmodules en wil het het geheel in 1x aansturen? Ook dat is mogelijk zodat je bijvoorbeeld een XV-5080 tegelijk aanstuurt met een Acces Virus Ti2. (zomaar een voorbeeld). Zoals ik al zei: De mogelijkheden zijn hiermee onbegrensd. Wat betreft optredens raad ik je aan om de setup zo makkelijk en eenvoudig mogelijk te houden. Je hoeft dan niet telkens alles mee te slepen en hebt toch toegang tot de wereld aan mogelijkheden.
De audio interface
Om geluid uit je laptop te krijgen die je vervolgens naar de externe speakers of mixer stuurt heb je een professionele audiointerface nodig. Dit is de brug tussen software en geluid. Kies dan ook een model met hoge kwaliteit en stabiliteit. Het ergste wat je kan overkomen tijdens een optreden is dat er geen geluid (of alleen gekraak) uit de speakers komt wanneer je een toets aanslaat. In de studio is dit voor een keertje minder erg, maar bij optredens wil je altijd de beste performance en wil je voorkomen dat het hele zooitje weer opnieuw moet worden opgestart. De flow van je optreden valt dan weg en dat wil je niet meemaken.
Het gebruik van plugins
Ik wil het even kort met je hebben over de plugins die je kunt gebruiken tijdens optredens, houd deze zo basic mogelijk en de-activeer plugins die je niet in je setlist gebruikt. Hiermee wordt er minder rekenkracht van je laptop gebruikt wat de stabiliteit ten goede komt. Natuurlijk staan je virtuele instrumenten en software synthesizers op actief, maar activeer alleen wat je nodig hebt. In je DAW zoals Logic, Cubase, Pro Tools en dergelijke kun je simpel templates maken waarbij je direct alle instelling oproept die je nodig hebt.
De verleiding is namelijk groot om tot het uiterste te gaan met de capaciteit van je laptop, maar dit gaat altijd op het verkeerde moment tegen je werken. Ook wat betreft compressie, reverb en delay is het handig om hiervoor een apart spoor aan te maken (genaamd BUS) en niet in elke plugin opnieuw in te laden. Dat klinkt wel erg technisch maar is het niet. Zorg er ook voor dat geen enkel virtueel instrument of plugin afhankelijk is van een internetaansluiting. Ook niet voor autorisatie van je DAW, niet op elke plek heb je toegang tot (snel) internet waardoor je het risico loopt dat je syteem niet werkt.
Welke modellen zijn het meest geschikt voor podiumgebruik?
Bij het kiezen van een MIDI-controller voor live performances is het belangrijk om te kijken naar functionaliteit, betrouwbaarheid en draagbaarheid. Hier kunnen de meningen over verschillen en zijn afhankelijk van hetgeen jij beoogt met je optredens. Zelf zweer ik bij de Novation Impulse 61 die je steeds vaker op podia ziet. Hier zijn enkele andere populaire modellen:
Akai Professional MPK Mini Mk3
- Compact en draagbaar.
- Ideaal voor artiesten die een kleine, veelzijdige controller zoeken.
- Beschikt over 25 toetsen, 8 pads en draaiknoppen.
Novation Launchpad Pro MK3
- Uitstekend voor gebruik met Ableton Live.
- Perfect voor loops en sample triggering in live optredens.
- RGB-pads voor visuele feedback tijdens de performance.
Native Instruments Komplete Kontrol S-Series
- Geschikt voor toetsenisten die veel virtuele instrumenten gebruiken.
- Strakke integratie met software zoals Kontakt en Maschine.
Arturia KeyLab 61 MkII
- Een veelzijdige keuze voor zowel studio als live optredens.
- 61 toetsen met aftertouch en uitgebreide MIDI-mapping-opties.
Roland AIRA MX-1
- Combineert een MIDI-controller met een digitale mixer.
- Ideaal voor live elektronische muziek.
Ableton Push 2
- Ontworpen voor naadloze integratie met Ableton Live.
- Zeer geschikt voor real-time bediening van loops, samples en effecten.
Akai APC40 MKII
- Speciaal ontworpen voor Ableton-gebruikers.
- Voorzien van faders en knoppen voor volledige controle over je live set.
Tips voor het gebruik van een MIDI-controller in live optredens
- Plan je MIDI-mapping zorgvuldig: Zorg dat alle knoppen en pads logisch zijn toegewezen voor een soepele performance.
- Test je setup vooraf: Controleer of je MIDI-controller compatibel is met je DAW of hardware.
- Gebruik visuele feedback: Controllers met RGB-verlichting, zoals de Novation Launchpad, maken het eenvoudiger om tijdens live optredens snel de juiste knoppen te vinden.
- Maak templates met backup: Zorg dat je altijd de juiste instellingen met 1 template op kunt roepen. Maak daar altijd een backup van mocht een template een keer weigeren.
- Installeren van instrumenten: Installeer hetgeen je nodig hebt op je laptop en niet op externe harde schrijven tenzij het niet anders kan.
- Simpele setup: Houd je setop zo simpel mogelijk om het risico op een crash zoveel mogelijk te beperken.
Persoonlijke muzieknoot
Problemen met hard- en software zijn van alle tijden, waar ik vroeger met een Atari 1040 ST via Cubase (met MIDI-aansluiting) m'n opnames maakte, komen productiestudio's in een kleine laptop tijdens optredens steeds vaker voor. Ik ken de frustratie wanneer je programma crasht en je de hele boel weer opnieuw op moet starten. Dat is in de studio al erg vervelen, maar dat wordt nog veel erger tijdens optredens. Je wilt er 100% van op aan kunnen dat je setup werkt, altijd! Maak het daarom niet te ingewikkeld, installeer alleen wat je nodig hebt en gaan met die banaan. Het is verleidelijk om toegang te hebben tot zoveel mogelijk virtuele instrumenten en plugins, maar neem van mij aan dat dit op termijn tegen je gaat werken.
Een andere optie zijn hybride synthesizers waarbij de integratie met software soepel verloopt. De Arturia Astrolab is hier een mooi voorbeeld van, je kunt de sounds die je tijdens optreden nodig hebt eenvoudig in de synthesizer importeren zodat je ze altijd paraat hebt. Ook verschillende andere synthesizers zoals Roland Fantom bieden deze opties waarbij je vanuit de Roland Cloud de geluiden importeert in je synthesizer. Hierbij is m'n grootste TIP om het overzichtelijk te houden. Zelf heb ik er ook een handje van om maar zoveel mogelijk te installeren. Immers, je weet nooit of het nog van pas komt. Maar met de extreme toename van virtuele instrumenten en sounds met bijbehorende mogelijkheden is het beter om bij de basis te beginnen en alleen de instrumenten en plugins te installeren die je nodig hebt.
Wat kost een MIDI-Controller?
Bekijk MIDI-controller aanbiedingen bij:
Conclusie
De rol van MIDI-controllers in live optredens is niet te onderschatten. Ze bieden artiesten ongekende controle over hun geluid en maken creatieve performances mogelijk. Door de juiste MIDI-controller voor podiumgebruik te kiezen, kunnen artiesten hun optredens naar een hoger niveau tillen. Of je nu een DJ, toetsenist of elektronische muziekproducent bent, een MIDI-controller is een waardevolle toevoeging aan je setup.
Met modellen zoals de Akai MPK Mini en de Novation Launchpad Pro of Impulse is er voor elke artiest een geschikte controller beschikbaar. Experimenteer met je live MIDI-setup en ontdek hoe je jouw optredens kunt transformeren! Van steeds meer fysieke synthesizers verschijnt er ook een softwareversie. Hiermee krijg te toegang tot instrumenten die tegenwoordig onbetaal zijn geworden. Denk hierbij aan de Jupiter 8. Ik wens je veel succes en neem mijn tips in dit artikel ten harte om veel ellende te besparen.
Hieronder nog een paar video's waarin ik de geluiden van virtuele instrumenten zoals de Roland JD-800, Roland SRX keyboards en de Yamaha Montage Synthage laat horen: