Een droom van veel (beginnende) muzikanten om liedjes te kunnen schrijven en/of misschien wel beroemd te worden. Veel volgers en likes op Social Media en in de spotlights te staan net zoals veel andere beroemdheden. Anderen blijven liever in de luwte en ontwikkelen muzikale skills op de zolderkamer.
Of je nu een beginnende singer-songwriter bent of gewoon op zoek bent naar nieuwe inspiratie, het ontwikkelen van creatieve brein gecombineerd met muzikale vaardigheden is een eerste stap in de goede richting. In dit artikel delen we waardevolle tips en richtlijnen om jou te helpen bij het schrijven van een liedje dat opvalt en beter scoort dan de concurrentie.
Vind je inspiratie voor muziek schrijven
Voordat je begint met het schrijven van een liedje, is het belangrijk om inspiratie op te doen. Luister naar verschillende muziekgenres, leesboeken of bekijk kunstwerken die je aanspreken. Laat je gedachten vrij stromen en noteer ideeën die in je opkomen. Door geïnspireerd te raken door andere vormen van creativiteit, kun je nieuwe invalshoeken vinden voor jouw songteksten.
TIP: Inspiratie kun je overal opdoen, dat hoeft niet in de studio of op je zolderkamer. Dat kan ook, maar is niet verplicht. Overigens is niets verplicht in muziek en het zijn juist de opvallende klanken, melodie, akkoorden of stem die het liedje onderscheiden van anderen. Laat je (muzikale) gedachten de vrije loop en laat iets moois ontstaan.
Zorg dat je je idee snel kunt opnemen
We hebben soms een overvloed aan ideeën en kunnen gewoonweg niet alles onthouden. Een stukje tekst, een eerste aanzet van een refrein of een beat die door ons hoofd gaat. Het kan van alles zijn dus zorg dat je altijd iets bij je hebt om het idee op te nemen. Je telefoon of een voicerecorder zijn daar de meest geschikte apparaten voor. Zelf gebruik ook vaak de "Notities" op m'n telefoon voor. Het maakt niet uit hoe je het opneemt of vastlegt, als het maar gebeurt. Ons brein is fantastisch maar mist soms net het gevoel wat je had toen het idee in je opkwam. Leg het vast en werk later uit.
Hoe begin je met een liedje schrijven?
Dit is een vraag waar geen eenduidig antwoord op is te geven. Het idee wat is ontstaan kan door allerlei gebeurtenissen of gedachten komen. Geïnspireerd door TV, Social Media of dagelijkse- en persoonlijke gebeurtenissen kunnen een richtingaanwijzer voor je liedje zijn. In veel liedjes wordt "pijn en verdriet" beschreven waarin veel emotie zit. Bij anderen spat de vrolijkheid ervan af en word je blij van de eerste paar noten. De eerste stap is dus je idee vastleggen en langzaam een richting kiezen waar je met je liedje naartoe wilt.
Liedje schrijven met een piano
Een piano is een geweldig instrument om liedjes mee te schrijven. Hiermee komt je idee tot leven door verschillende klanken of akkoorden met elkaar te combineren. Maak het niet te ingewikkeld het gaat erom dat je liedje vorm krijgt, het verbeteren en arrangeren komt later. Zelf vind ik het heerlijk om op de piano te improviseren en m'n gedachten de vrije loop te laten. Al neuriënd en spelend ontstaat er soms iets moois, ook soms niet. Begin met pingelen en laat je gedachten de vrije loop en ontdek of er iets ontstaat. Soms is het er opeens en soms duurt het wat langer. Niets moet, alles mag! Wees niet bang dat iets raar klinkt, wanneer de basis is gelegd kun je later alles aanpassen naar je eigen inzicht.
TIP: Raak niet gefrustreerd wanneer de inspiratie je even in de steek laat. Op het juiste moment en het juiste gevoel komt het soms vanzelf. Veel grote hits zijn binnen een paar uur geschreven. De eenvoud, de klanken en een aansprekende tekst komen soms vanzelf samen wanneer jij je vrij voelt en er geen druk op zet. Creativiteit kun je niet dwingen maar ontstaat onder de juiste omstandigheden.
Liedje schrijven met een gitaar
Liedjes schrijven met een gitaar ontstaan vaak door kleine riedeltjes en akkoorden. Met akkoorden kun je makkelijk mee neuriën, dit lijkt natuurlijk erg op liedjes schrijven met de piano maar is toch een andere manier, ook al is het doel hetzelfde. Ook hiervoor geldt dat vrij spelen, naar de klanken luisteren en daar iets creatiefs bij bedenken de eerste aanzet is om je inspiratie vorm te geven. Wanneer je eerste idee is omgezet in een paar klanken, en misschien zelfs een paar woorden heb je de basis om verder te gaan. Laat je niet tegenhouden door negatieve gedachten dat het toch niet wordt, je kunt meer dan je denkt.
TIP: Sluit wanneer je vastloopt je ogen, en laat je gedachten de vrij loop. Spelen met je ogen dicht is ook een goede manier om je innerlijke gevoel tot uiting te brengen. Hiervoor moet je wel in staat zijn om met de ogen dicht te spelen, en zonder nadenken de snaren te bespelen. Dit geldt overigens ook voor alle andere manieren om een liedje te schrijven.
Liedje schrijven met beats
Een andere manier is om een beat te maken, dat kan op verschillende manieren. Wanneer je geen drummer bent ben je al snel aangewezen op een drumcomputer of software. Ook zijn er veel beats te downloaden die als eerste idee kunnen fungeren. Wanneer je in het bezit van een drumcomputer of keyboard is het scrollen door de verschillende presets vaak een eerste stap. Denk na over het type drums en welke snelheid (BPM- Beats Per Minuut) bij je idee past.
Laatst sprak ik iemand die specialist was in het ontwikkelen en arrangeren van beats. Hij was uren bezig om het juiste gevoel te creëren bij de beat die hij in gedachten had. Zo moeilijk hoef je het in eerste instantie niet te maken. Begin met een beat die bij je past, het door ontwikkelen van een beat naar je eigen smaak kan altijd later nog.
Liedjes schrijven met een keyboard
Een keyboard is een uitgelezen instrument om op een makkelijke manier je ideeën tot leven te wekken. De akkoorden gecombineerd met de beats en klanken kunnen al snel een gevoel van inspiratie opwekken. Daarnaast kun je met een professioneel keyboard vaak eigen styles en drums ontwikkelen, en het is zelfs mogelijk om een eigen drumpattern in te spelen. Om het jezelf wat makkelijker te maken kun je beginnen met een style en ritme wat bij jou een bepaald gevoel oproept.
Zet bepaalde klanken uit zodat je bijvoorbeeld alleen de drums en bas overhoudt. Gebruik je linkerhand om de akkoorden aan te slaan, en gebruik je rechterhand om inspiratie op te doen. Er is geen goed of fout wanneer je met een liedje begint. Voor een keyboard zijn de akkoorden de basis die je vaak helpen naar het ontwikkelen van je idee. Test verschillende ritmes, beats en styles uit waardoor je gaat ontdekken wat het beste gevoel oproept wat bij jouw liedje past.
TIP: De verschillende sporen van je style kun je opnemen en exporteren naar een computer. Wanneer je dat met Midi doet kun je later alles naar eigen inzicht bewerken, aanpassen en nieuwe tracks erbij spelen.
> Bekijk hier alles over Liedjes schrijven met een keyboard
Liedjes schrijven met een computer
De mogelijkheden zijn tegenwoordig haast oneindig wanneer je over een computer en muziekprogramma beschikt. Zo'n programma wordt ook wel DAW genoemd waarin je alles kunt bewerken wat je wilt. Veel beginnende muzikanten gebruiken tegenwoordig software om liedjes te maken. Zo kun je verschillende sporen aanmaken om het liedje te ontwikkelen. Sommigen maken veel gebruik van samples en patterns zoals in Fruity Loops. Anderen gebruiken Logic met VST-instrumenten. VST-instrumenten zijn digitale instrumenten waarin ik in een ander artikel dieper op inga.
Waar je vroeger een enorme studio voor nodig had kun je tegenwoordig liedjes creëren en/of opnemen op de computer of laptop. Maar de basis ligt bij je eigen creativiteit, ga dus niet uren met de software aan het klooien, maar maak een eenvoudige template die je vaker kunt gebruiken. Less is More in dit geval! Voor je het weet verzand je in de verschillende structuren en zie je door de bomen het bos niet meer. Als gevolg daarvan heeft het ontstaan van je liedje en het tot leven brengen van je inspiratie en creativiteit daaronder te leiden. En dat is nou net wat je niet wilt!
Samen liedjes schrijven
Samen liedjes schrijven is een mooie manier om elkaar aan te vullen op zowel creatief als muzikaal gebied. Elke combinatie is hierin mogelijk. Van alle manieren is dit misschien wel de mooiste manier. Waar jij net even niet op de juiste toon of melodie komt helpt de nader je op weg, en andersom. Alle vormen van liedjes schrijven zoals hierboven genoemd kun je combineren of toepassen. Denk hierbij ongelimiteerd!
Laat het vooral leuk zijn om samen "de muziek" te ontdekken en aan het einde van de dag iets creatiefs te hebben gedaan. Oefening baart kunst dus wanneer je vastloopt volg dan de tips in dit artikel en ga gewoon door. Plan een nieuwe afspraak en leg er niet te veel druk op. Je moet soms ook even aan elkaar wennen wanneer je samen liedjes gaat schrijven. Daar is niets mis mee.
Liedjes schrijven met een band
In een band kunnen meerdere personen samen de liedjes schrijven, ook is er soms maar 1 muzikant die dat doet en weer wordt aangevuld door de anderen. Door samen te spelen ontstaat er een soort magie. Op de gekste momenten ontstaan de mooiste riffs of solo's. Je hoort het wel vaker dat wanneer iemand even aan het pingelen is zonder dat daar een doelstelling achter zit, de andere muzikanten opeens vragen: Speel dat nog eens! Een stukje muziek is geboren! Al het voorgaande in dit artikel kun je gebruiken om als band een liedje te schrijven.
Geef in dit geval elkaar de ruimte om zichzelf te laten horen. Ideeën ontstaan maar zijn soms ook zo weer weg.
TIP: Neem alles wat je (samen) speelt op. Laat een harddiskrecorder meelopen of zet een ouderwetse bandrecorder aan die uren kan opnemen. Zo ligt alles wat je hebt gedaan en gespeeld vast, hiermee kun je achteraf stukjes terughalen waarvan je niet meer exact weet hoe je het hebt gespeeld. Alles opnemen om niets te vergeten geldt voor alle manieren van liedjes schrijven. Dat is natuurlijk niet verplicht maar geef ik je mee als tip.
Liedje schrijven met AI
Met de komst van Kunstmatige Intelligentie (AI - Artificial Intelligence lijkt er geen einde te komen aan de mogelijkheden om liedjes te schrijven. Er zijn tegenwoordig zelfs virtuele bands die met AI worden gegenereerd. Zelf zie ik AI meer als een hulpmiddel om taken sneller uit te laten voeren, of je ideeën te geven. Zo kun je bijvoorbeeld door ChatGPT een tekst laten schrijven of door andere apps een complete song laten arrangeren. Wanneer AI dit voor je doet zul daar nooit de voldoening uithalen die het zelf schrijven van een liedje je geeft. Gebruik het vooral als aanvulling en inspiratie, maar niet om volledige songs te maken. Leg je hart erin en niet de algoritmes van een computer.
Bekijk ook: Hoe Maak je met AI een Liedje? (inclusief voorbeeld video)
TIP: Ik weet dat de ontwikkelingen enorm snel gaan en menig baan op de tocht staan door AI. Toch is AI - wanneer je het goed gebruikt - een geweldige manier om jou te helpen je muzikale skills te ontwikkelen. Omarm het, gebruik het, maar breng zelf je liedje tot leven en maak er iets van wat écht van jou is. Dat geeft pas voldoening!
Structuur van liedjes schrijven
Welke structuur je ook gebruikt, zorg ervoor dat je liedje spannend is waarnaar mensen graag luisteren en balen wanneer het al afgelopen is. Zelf vind ik het refrein bepalend voor een succesvol liedje, maar dat is persoonlijk. Hieronder geef ik een opsomming van de structuur van popmuziek:
Intro
Hiermee komt de luisteraar voor het eerst in contact met je liedje. Soms is dit een voorproefje van de melodie of het thema van je lied. Luister eens naar verschillende intro's. Soms hoor je bij de eerste toon al welk liedje het is. Is het intro van jouw liedje direct herkenbaar? Vroeger had je intro's die wel minuten konden duren maar tegenwoordig hebben we een aandachtspanne van een goudvis en wordt er verwacht dat je snel "to the point" komt. Een kort maar krachtig en herkenbaar intro is de eerste aanzet tot een succesvolle song. Maar daar ben je er natuurlijk nog niet mee.
Couplet
In het couplet vertel je het verhaal, maak je mensen nieuwsgierig naar meer. Het is vaak een melodie die minder intens is dan het refrein. Hierin breng je de boodschap over om toe te werken naar het refrein.
TIP: Begin met het schrijven van het laatste couplet. Dat klinkt raar, maar het laatste couplet is vaak cruciaal voor het overbrengen van de kernboodschap of de conclusie van je lied. Door hiermee te beginnen, kunnen songwriters de meest belangrijke boodschap vaststellen en ervoor zorgen dat de rest van het lied hieraan bijdraagt. Vaak gaat het eerste couplet ook het makkelijkste, door deze als laatste in het liedje te verwerken daag je jezelf uit om de coupletten daarvoor nóg beter te maken, en niet af te raffelen omdat het begin zo goed is.
Refrein
Zie het refrein als het hoogtepunt van een liedje waarin je de boodschap overbrengt. Een tekst en melodie die is ontworpen om in de hoofden van mensen achter te blijven. Een anker van herkenbaarheid met vaak een herhalende tekst en melodie. In een couplet werk je al hiernaartoe, de opbouw, de klanken die aanzwellen en een explosie van kracht en energie. Wauw! Jouw hit is in de maak wanneer je hiermee de juiste snaar van mensen weet te raken. Luister dan ook eens naar verschillende refreinen en hoe de grootste hits hiernaartoe werken. Hiervan is Tattoo van Loreen een mooi voorbeeld. Bij de eerste klanken weet je om welk nummer het gaat en er zit een fantastische opbouw in naar het refrein. Als je dit weet te bereiken, weet je dat je goed zit.
TIP: Laat je niet leiden door regels of structuren maar maak iets unieks wat bij jou en je doelgroep past. Ik houd er ook van dat muzikanten juist muziek maken die aan geen enkele regel voldoet en geheel volgens eigen interpretatie wordt gemaakt. Hierbij kun je 1 gouden regel aanhouden voor succes. Het liedje moet mensen boeien om te blijven luisteren.
Het refrein wordt meestal weer opgevolgd door 1 of 2 coupletten waarna het volgende refrein wordt ingezet. Aan het einde van het tweede couplet volgt vaak de bridge.
Bridge
De bridge is een afwijking in het ritme, de melodie, de akkoorden en/of zang en heeft als doel om de absolute climax van een liedje voor te bereiden. Hier kun je voor een verrassend muzikaal element zorgen om het nóg spannender te maken waarbij je toewerkt naar het absolute hoogtepunt zodat mensen dit niet willen missen.
Blijf jij wel eens langer in de auto zitten om een liedje af te luisteren voordat je de auto uitstapt? Waarom is dat, en waarom spreek juist dat liedje jou aan? Waarschijnlijk omdat je het hoogtepunt van het liedje niet wilt missen.
Laatste refrein
Dit is de finale en het krachtigste deel van je liedje. Dit refrein heeft de grootste impact op de luisteraar en is een versterking en/of aanpassing van de refreinen hiervoor. Dit is waar de mensen op hebben gewacht! De absolute climax in zowel kracht, opbouw, ritme en harmonie. De zanger(es) gaat tot het uiterste van zijn of haar kunnen en geeft alles wat erin zit. Dit is waar het om draait bij een goede song.
De power, de stapeling van geluiden en het samenkomen van de harmonieën waarmee jouw liedje pas écht indruk maakt.
Outro
In de outro rond je het liedje af, je hebt je verhaal vertelt en overgebracht, je hebt de mensen geboeid en meegenomen in jouw emotie. Je taak zit erop, het is tijd om nu af te sluiten. Sluit liever niet af met een fade out tenzij dit heel erg bij je liedje past. Zelf denk ik altijd dat een fade out alleen wordt gebruikt wanneer de schrijver/componist er geen einde aan kon breiden maar dat hoeft natuurlijk niet zo te zijn. Het is jouw liedje, dus jij bepaalt!
Tot slot de solo
Omdat de solo op verschillende plekken in een liedje kan worden gespeeld heb ook deze als laatste toegevoegd. Er zijn zelfs liedje die beginnen met een solo. Meestal denk je bij een solo aan een gitaar saxofoon, maar het kan ook een solo stem zijn, een koor, drums of bas.
In veel liedjes is de solo een belangrijk moment waarop een muzikant zijn of haar kunst tot uitdrukking brengt, en het kan een van de meest memorabele delen van een nummer worden. De beste solo's zijn die welke niet alleen technisch indrukwekkend zijn, maar ook emotie overbrengen op het publiek. Een solo kan eveneens als improvisatie worden gespeeld. De solo die het meeste indruk op mij heeft gemaakt wordt gespeeld in het nummer Another Brick in The Wall van Pink Floyd.
Persoonlijke noot
Zelf schrijf ik al jaren liedjes en schrijf ik wat in me opkomt. Allerlei verschillende onderwerpen gevormd door hetgeen wat Ik meemaak, zie en hoor of soms gewoon door een fantasie gebeurtenis zoals: Hoe zou het zijn als... Het moeilijkste is om een idee volledig uit te werken totdat het helemaal klaar is. Vaak ontstaan er ondertussen weer nieuwe ideeën of ben je weer afgeleid. Veel muzikanten hebben ook veel niet afgemaakte ideeën of halve nummers die nooit een vervolg krijgen en dat is zonde. Maak af waar je aan begint voordat je het volgende idee leven inblaast is dan ook mijn LAATSTE TIP in dit artikel.
Daarmee bedoel ik niet het complete arrangement - ook al is dat wel aan te raden - maar gewoon het liedje zelf, dus de akkoorden, melodie, de opbouw e.d. Zing het in, of laat het inzingen zodat je een soort demo hebt. Een compleet arrangement (laten) schrijven kan dan eventueel later. Maar zoals gezegd, een nummer compleet afmaken is de beste manier. Sla je nummer op verschillende manieren op en maak een backup. Wanneer je jaren later alsnog het nummer wilt aanpassen of eventueel uitbrengen hoef je niet alles weer opnieuw in te spelen of te maken.
Conclusie
Zoals je ziet komt er heel wat bij kijken als je het goed wilt doen, maar ook "kleine" liedjes kunnen groots klinken. Laat je dan in het begin ook vooral niet leiden door vaste patronen en structuren. Ontwikkel jouw muzikale skills om liedjes te schrijven en wees niet bang om fouten te maken. Door regelmatig liedjes te schrijven word je er steeds beter in. Het is de ontdekking van een muzikale reis waarvan je geen idee hebt waar het naartoe gaat.
En dat is nou juist het leukste aan muziek maken en liedjes schrijven. Welke manier je daarvoor gebruikt is voor anderen niet interessant, het gaat hierbij om jouw muzikale reis, niet die van een ander. Ook al kun je van anderen enorm veel leren en is het handig om een bepaalde opbouw te gebruiken, het gaat erom dat jouw liedje onderscheidend is ten opzichte van de rest.
REACTIES
Ben jij liedjesschrijver of sta je aan het begin van je muzikale carrière? Laat dan onderaan een reactie achter en deel jouw manier van schrijven. Informeer en inspireer hiermee anderen. Zij zullen je dankbaar zijn!