Liedjes spelen op een synthesizer, waar begin je?

03 september 2024

Dat is waar het ooit begon, een liedje op de radio gehoord en na willen spelen. Dat kan met een synthesizer of keyboard. Een synthesizer wordt ook wel afgekort synth genoemd, dit is een toetsinstrument waarmee je allerlei geluiden kunt maken, bewerken en opslaan. Van mooie diepe strings tot bijvoorbeeld een Brass geluid, maar ook een Bas of Saxofoon en alles wat daar zo'n beetje tussenin zit. Tegenwoordig zijn er ook nog de virtuele instrumenten en software synthesizers die ik in een ander artikel behandel anders wordt het hier te veel. Terug naar het spelen van je favoriete nummer op een synthesizer (of keyboard).

Synthesizer Aanbiedingen

OOSTENDORP BAX MUSIC KLUNDERT TONECONTROL

Synthesizer of keyboard

Alhoewel beide instrumenten op elkaar lijken is de manier van spelen toch echt anders. Met een keyboard ligt de focus op akkoorden spelen (met de linkerhand) en de melodie, solo of begeleiding met de rechterhand. Je speelt dus continu de akkoordenreeks met je linkerhand terwijl je rechtehand een andere partij speelt. Dat klinkt overigens moeilijker dan het is.

Op een synthesizer speel je een échte partij zoals een lead (solo in het nummer) of een ondersteunende partij zoals pads die onder een nummer liggen. Kort uitgelegd speel je met een synthesizer een échte partij of track, terwijl je met een keyboard een liedje speelt als een one-man-band. Je speelt met een keyboard dus alle tracks (begeleidingsautomaat) zoals je bij een band hoort. Met de synthesizer juist 1 of 2 partijen wanneer de synthesizer in split modus staat. Links een ander geluid dan rechts op het klavier)

Je zou dus kunnen zeggen dat een liedje spelen op een keyboard makkelijker is dan op een synthesizer, maar dat is ook weer te kort door de bocht. Het zijn gewoon 2 verschillende instrumenten die op elkaar lijken, maar een compleet andere manier van spelen nodig hebben.

Een synthesizer kiezen

De keuze is reuze wanneer je een synthesizer nodig hebt want waar begin je? Nou, hier dus! We onderscheiden voor het gemak even synthesizers mét een toetsenbord, en synthesizers zonder toetsenbord. Deze worden vaak soundmodules genoemd die vaak worden aangestuurd met een midikeyboard. Laten we er vanuit gaan dat we kiezen voor een synthesizer met ingebouwd toetsenbord, wat overigens altijd mijn voorkeur heeft maar dat terzijde.

Wanneer je een muziekwinkel binnenloopt (en wie doet dat tegenwoordig nog?) is de eerste vraag die vaak wordt gesteld: Welk soort synthesizer zoek je? Welk soort geluiden? En waar wil je hem/haar voor gebruiken? Dat zijn wel heel veel vragen roep je terwijl je angstvallig om je heen kijkt. Zo gaat het ook op internet, er zijn gewoonweg te veel synthesizers om een keuze uit te maken dus daar heb je wat hulp bij nodig. Populaire merken zijn bijvoorbeeld Roland, Yamaha, Korg en Arturia, maar er zijn er natuurlijk nog veel meer. Veel van dit soort synthesizers behandelen we op onze website die overigens steeds groter wordt en aan bezoekersaantallen flink toeneemt. Wekelijks vind je hier nieuwe artikelen over allerlei onderwerpen die met muziek te maken, maar nu genoeg over de promotie van Muziekbundel.nl.

TIP

Wanneer ik zelf op zoek ben naar iets nieuws of iets anders start mijn zoektocht vaak op YouTube tenzij ik er al een artikel over heb gemaakt. YouTube biedt namelijk enorm veel waarde voor (beginnende) muzikanten waarbij nagenoeg elk instrument wel een keer is behandeld.

Je doet eerst onderzoek en kiest dus eerst een synthesizer die bij je past voordat je er eentje koopt. Niet alleen merken zijn smaakgevoelig maar ook de geluiden op zich. Zelf ben ik een Roland fan, maar sinds ik de Arturia Astrolab in m'n bezit heb draaien de rollen een beetje om. Overigens kun je tegenwoordig in synthesizers geluiden uploaden en daarmee je soundbanks uitbreiden. Mogelijkheden te over dus houd je koppie er goed bij en schaf niet zomaar allerlei apparatuur aan.

De onderdelen van een synthesizer

Wanneer je een synthesizer koopt is het ook handig om te weten wat de verschillende onderdelen betekenen en wat ze doen. Hieronder een kort overzicht:

Oscillatoren: Deze creëren de basisgolven en tonen, zoals sinus-, blok- of zaagtandgolven.
Filters: Deze vormen het basisgeluid door frequenties te verminderen of te versterken. Bijvoorbeeld, een laagdoorlaatfilter kan de hoge frequenties verwijderen zodat het geluid gladder wordt.
Envelopes: Deze regelen hoe het volume en de toon veranderen in de tijd wanneer je een toets indrukt. Dit voegt expressie toe.
LFO's: Deze oscillatoren moduleren of veranderen het geluid in herhalende patronen om beweging toe te voegen.
Effecten: Deze voegen elementen toe zoals delay, reverb en vervorming.

Maak je geen zorgen over alle technische details. Een synthesizer leer je niet in 1 dag volledig kennen. Het gaat erom dat je de verschillende knoppen gebruikt om te ervaren hoe deze de geluiden beïnvloeden. Synthesizers hebben ook presetsounds die vooraf zijn ingesteld om direct op te roepen.

Werken met de vooraf ingestelde geluiden

Wanneer je een synthesizer voor het eerst aanzet, zijn er vaak al vooraf ingestelde geluiden aanwezig. Deze zijn gemaakt door synth-programmeurs en bieden je coole geluiden om mee te beginnen. Veel voorkomende presets zijn pads, leads, bassen en effecten.

Pads: Creëer atmosferische, aanhoudende achtergronden.
Leads: Speel melodieën.
Bassen: Zorg voor lage ritmes.
Effecten: Voeg flair toe, zoals suizende geluiden.

Natuurlijk zijn er nog veel meer geluiden op een synthesizer te vinden dus zet aan dat ding en ontdek de verschillende geluiden. Geef ze een like/hartje of merk ze aan als favoriet wanneer je een bruikbaar geluid hebt gevonden die je vaker wilt gebruiken.

Speel met de presets om vertrouwd te raken met hoe de synth werkt. Pas ze aan door aan knoppen te draaien en ontdek hoe het geluid verandert. Sla vervolgens aangepaste presets op die je mooi vindt. Vaak is er ook toegang tot een usersectie waar je aangepaste of zelf gecreëerde geluiden op kunt slaan. Deze kun je dan ook vaan een naam geven, bijvoorbeeld de naam van een song. Bij de opgeslagen user EyeTiger hoef ik niemand te vertellen over welk nummer ik het hier heb.

Synthesizer leren spelen

Zoals eerder gezegd is een synthesizer bespelen anders dan een keyboard. De toetsen kunnen overigens wel hetzelfde aanvoelen, maar dit is afhankelijk van welk soort klavier er gebruik is gemaakt. Wat betreft het spelen kost het vaak tijd om aan het toetsenbord te wennen en vloeiend te spelen. Zorg in ieder geval voor een goede zithouding en ontspan. Laat je vingers niet verkrampen want dat ga je niet volhouden.

Houd je polsen laag en ontspannen. Buig je vingers lichtjes zodat de toppen de toetsen indrukken. Gebruik alle vingers, niet alleen één of twee, om snel en nauwkeurig te kunnen spelen. Begin langzaam en wees geduldig! Het zal even duren voordat je gewend bent aan het spelen op de lichte, veerkrachtige toetsen van een synthesizer. Blijf ontspannen en ram niet op de toetsen (iets wat ik door enthousiasme gedreven regelmatig wél doe). Behandel de synthesizer met respect, druk zachtjes op de toetsen en laat je vingers zo soepel mogelijk over de toetsen glijden.

Hieronder vind je een voorbeeld van eenJupiter Xm met kleinere toetsen waar ik op speel, deze is ook in de "normale" versie beschikbaar. Het voordeel van deze "kleine" versie is dat ik deze zelfs meeneem op vakantie.

Speakers van/voor een synthesizer

De meeste synthesizers beschikken niet over speakers dus deze zitten er niet standaard bij. Verdiep je hier vooraf in en bepaal of je een mooi geluid wilt, of juist monitor speakers die je in combinatie met een computer en DAW gebruikt. Schakelen tussen meerde speakers of het gebruik van een hoofdtelefoon behoort ook tot de mogelijkheden.

Wat betreft zijn er actieve en passieve speakers verkrijgbaar waarbij de actieve speakers elk over een eigen (ingebouwde) versterker beschikken. Ook speakers zijn erg persoonlijk en voor iedereen verschillend. Ga niet direct duizenden euro's uitgeven aan speakers want voor een paar honderd euro heb je al redelijke speakers waar jij voorlopig verder mee kunt. Ook tweedehands speakers is een goede optie als je ze van tevoren kunt testen.

Verbinding met andere apparaten

Er zijn verschillende manieren om je synthesizer te verbinden met andere apparatuur. De meest voorkomende is MIDI, waarmee gegevens tussen apparaten worden verzonden. Je kunt bijvoorbeeld je synthesizer verbinden met een computer via een MIDI-kabel. Vervolgens kun je MIDI-gegevens opnemen in muzieksoftware zoals Ableton of GarageBand.

Tegenwoordig is er ook de USB-kabel die verbinding legt met de computer of laptop. Ook zijn er synthesizers met een eigen interne audio interface (geluidskaart) om rechtstreeks de geluiden van de synthesizer in je DAW op te nemen.

Je kunt ook verbinding maken met gewone audiokabels. Sluit bijvoorbeeld aan op een audio-interface om de daadwerkelijke geluiden op te nemen in een muziekprogramma. Of sluit aan op luidsprekers, een mixer of een versterker met audiokabels om je spel te versterken en te laten horen.

Ook zijn er tegenwoordig mogelijkheden om via BlueTooth songs te streamen naar je synthesizer om mee te kunnen spelen met een partij. Hiervoor zijn ook verschillende karaokesongs (sporen) beschikbaar die verkrijgbaar zijn via https://www.karaoke-version.com/ Kijk er maar eens naar.

Liedjes leren spelen op een synthesizer

Het uiteindelijke doel van synthesizer spelen zijn toch de liedjes leren spelen, vaak begin je met eenvoudige riffs of nummers die je leuk vindt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de 5 meest bekende en iconische riffs die muziekgeschiedenis hebben geschreven:

Jump" - Van Halen (1984)

Dit nummer bevat een van de meest herkenbare synthesizer riffs aller tijden, gespeeld door Eddie Van Halen op een Oberheim OB-Xa synthesizer. De riff is energiek en draagt bij aan het herkenbare geluid van de band.

Sweet Dreams (Are Made of This)" - Eurythmics (1983)

De synthesizer riff in dit nummer, gespeeld door Dave Stewart, is bijna hypnotisch en vormt de kern van het nummer. Het werd geproduceerd met een Roland Juno-60 en is een perfect voorbeeld van de jaren '80 synth-pop.

Blue Monday" - New Order (1983)

Dit nummer is beroemd om zijn innovatieve gebruik van synthesizers, met een pakkende riff die een mix van dansbare en melancholische elementen biedt. De synthesizer gebruikt in dit nummer is de Oberheim DMX drum machine samen met de sequencer op de Oberheim OB-8.

Blade Runner (Main Titles)" - Vangelis (1982)

De opening van de film Blade Runner bevat een legendarische synthesizer riff gecreëerd door Vangelis op een Yamaha CS-80. Het is atmosferisch en futuristisch, perfect passend bij de dystopische sfeer van de film.

Take On Me" - A-ha (1985)

Dit nummer heeft een iconische synth riff die werd gecreëerd met een Roland Juno-60. Het opzwepende tempo en de catchy melodie hebben het nummer tot een van de meest herkenbare hits van de jaren '80 gemaakt.

Deze nummers zijn zo herkenbaar en het oefenen ervan geeft je natuurlijk meer zelfvertrouwen wanneer het is gelukt ze te leren spelen. Daarnaast kun je ook op een andere manier naar een synthesizer en de nummers kijken en ermee vertrouwd maken zoals:

Luister naar het nummer en pik de melodie eruit. Kun je het neuriën?
Bepaal in welke toonsoort het nummer is. Wat voelt als de basistoon waarop het rust?
Ontdek de noten op gehoor of zoek de bladmuziek van de melodie op.
Vind een preset-geluid dat past bij de sfeer van het nummer.
Speel de melodie langzaam, noot voor noot. Haast je niet! Speel elke noot correct.
Voeg nu je eigen harmonie-noten toe die de melodie aanvullen. Ontwikkel de basisakkoorden.
Maak ten slotte een eenvoudige baslijn die meegroeit met de akkoorden.

Tegenwoordig zijn er ook veel apps en bijvoorbeeld Synthesia waarmee je exact ziet op welk moment je bepaalde noten moet spelen. Ook YouTube is een enorme bron van kennis en inspiratie om nummers te leren spelen op een synthesizer.

Je vaardigheden verbeteren

Het leren spelen en kennen van een synthesizer kost tijd. Vooral wanneer je veel met geluiden bezig bent dan het spelen zelf. Dat is dan ook tevens het gevaar van dit soort instrumenten. De mogelijkheden zijn zo groot dat je al snel in de verleiding komt om maar even niet te oefenen. Voorkom dat door het oefenen onderdeel uit te laten maken van je dagelijkse routine. Zelf speelde ik altijd voordat ik naar school ging, en ook wanneer ik weer terug was.

Hier zijn enkele tips om de gang erin te houden/krijgen.

Reserveer consequent tijd om elke dag te spelen. Zelfs 15 minuten helpt.
Verander presets en geluidsontwerpen om te leren hoe synthesizers werken.
Verdiep je in muziektheorie om toonsoorten en akkoordprogressies te begrijpen.
Leer nummers in verschillende stijlen – pop, rock, klassiek, enz.
Probeer je eigen melodieën en riffs te improviseren.
Jam mee met nummers die je leuk vindt of speel samen met vrienden.
Bekijk tutorials om nieuwe technieken op te pikken en je kennis uit te breiden.

Laat je inspireren door synth-grootheden zoals Depeche Mode, Daft Punk, Brian Eno, Chvrches, Grimes en Owl City. De wereld van elektronische muziek wacht op je!

Begin met synths spelen

Ik hoop dat dit arikel je enthousiast heeft gemaakt om met synthesizer spelen aan de slag te gaan, niet alleen om iconische riffs te leren spelen, maar ook je eigen muziek te creëren. De mogelijkheden van Synths zijn enorm en bieden zoveel creatieve mogelijkheden dat je er soms duizelig van wordt. Je kunt niet alles in 1 dag leren dus geef het de tijd, leer je instrument kennen en ga ervoor. Wees niet bang om fouten te maken en oefen zoveel je kunt, dan weet ik zeker dat jij jezelf over een jaar niet weer kent wat betreft je spel. Vergeet niet om plezier te hebben, dat is toch waar het uiteindelijk om gaat.

Wat ook belangrijk is om te vermelden dat de lijn tussen hard- en software steeds dunner wordt en deze langzaam aan het vervagen is. Je ziet het bijvoorbeeld bij Roland waarbij je via de Cloud sounds kunt downloaden en inladen in bijvoorbeeld je Fantom. Ook virtuele instrumenten en software synthesizers zijn erg populair die je eenvoudig met een midikeyboard aan kunt sturen.

Persoonlijke muzieknoot

Zoals je misschien al wel weet speel ik sinds m'n 8e, begonnen met een orgen om vervolgens daarna m'n eerste synthesizer aan te schaffen. Toen werd het pas écht leuk. In die tijd was de Yamaha DX7 en Jupiter 106/60 ook enorm populair en heb ik les gehad op een Hammond B3. Ik ben dankbaar dat ik de jaren 80 bewust als muzikant heb meegemaakt, iets wat voor de huidige generatie niet meer gaat gebeuren. Ondanks het feit dat je dan misschien niet bent opgegroeid met synthesizers zijn de mogelijkheden alleen maar toegenomen en kun je je zegeningen tellen door de ontwikkelingen die nu gaande zijn. Denk eraan dat de tijd en ontwikkelingen zo verschrikkelijk snel gaan dat je eigenlijk ook weer geen tijd te verliezen hebt.

Dat is een van de valkuilen waar je snel in kunt trappen. Daarom is genieten van hetgeen je doet de sleutel tot je muzikale ontwikkeling en het creëren van muziek. Natuurlijk wil iedereen beroemd worden en veel geld verdienen, maar neem van mij aan dat het daar in essentie niet om gaat. Denk eens terug aan het eerste moment toen je "Jump" (Van Halen) op de synthesizer kon spelen. Dat gevoel is niet in geld uit te drukken, dat geldt ook voor samenspelen met anderen. Samen muziekmaken is iets magisch en onbetaalbaar, vooral tegenwoordig waarbij steeds meer kinderen verslaafd zijn aan hun mobiel. Synthesizer leren spelen is niet alleen goed voor je ontwikkeling, maar ook heel erg leuk om te doen.

Arturia Astrolab synthesizers sounds

In de video hieronder hoor je de Arturia Astrolab Synthesizer waarbij ik je de Jupiter-8 geluiden van Roland laat horen.