Aftertouch is een expressieve functie op veel synthesizers, keyboards en MIDI-controllers. Waar het modulatie wiel en Pitch Bend zich naast de toetsen bevinden, zit Aftertouch letterlijk in de toetsen zelf. Het werkt zo: nadat je een toets hebt aangeslagen, reageert het keyboard ook op de extra druk die je erop uitoefent. Die druk kan vervolgens worden gebruikt om effecten te activeren of parameters te sturen.
Met Aftertouch voeg je expressie toe zonder je handen van het klavier te halen. Denk aan een vibrato dat langzaam opkomt, een filter dat zich opent, of een effect dat steeds intenser wordt naarmate je harder drukt. Hierdoor voelt spelen natuurlijker en dynamischer, alsof de piano of synth écht ademt onder je vingers.
Aftertouch registreert de druk die je uitoefent ná het aanslaan van een toets. Er zijn twee varianten:
Net als bij modulatie wielen, verschilt de implementatie van Aftertouch sterk per merk:
Aftertouch wordt steeds vaker ingezet in combinatie met andere expressiemogelijkheden. Zo kun je het gebruiken om modulatie te combineren met een Morphée-controller (Arturia) of in combinatie met een joystick (Roland). Moderne MIDI-controllers maken het mogelijk om Aftertouch direct te koppelen aan effecten in je DAW, zoals reverb of delay, waardoor je live de intensiteit van een effect letterlijk onder je vingers hebt.
Bij de PolyBrute 12 zie je een van de meest vooruitstrevende toepassingen: hier reageert de toets niet alleen op aanslag, maar ook op subtiele bewegingen en druk tijdens het spelen. Daarmee vervaagt de grens tussen toetsen spelen en geluid vormgeven.
Zonder Aftertouch moet je vaak een hand weghalen om een wiel of knop te bedienen. Met Aftertouch kan alles blijven doorgaan vanuit je spel. Het maakt het verschil tussen statische akkoorden en dynamische, levende muziek. Van subtiel vibrato tot krachtige filterbewegingen: Aftertouch maakt toetseninstrumenten expressiever, intuïtiever en muzikaler.
In de studio kun je Aftertouch opnemen als MIDI-data. Net als bij het mod wheel verschijnt de druk als een curve die je kunt bewerken in je DAW. Live geeft Aftertouch juist vrijheid: je handen blijven op de toetsen, maar je voegt toch extra expressie toe. Dit is ideaal voor toetsenisten die complexe partijen spelen en toch controle willen houden over vibrato, filters en effecten.
Samen vormen ze de expressieve gereedschapskist van de moderne toetsenist.
De meeste digitale piano’s hebben geen Aftertouch. Ze zijn ontworpen voor een realistische pianobeleving, waar extra druk na de aanslag niet gebruikelijk is. Zoek je wél die expressieve mogelijkheden, dan kom je uit bij synthesizers, stage piano’s of gespecialiseerde MIDI-controllers die Aftertouch ondersteunen.
Channel aftertouch stuurt één waarde uit voor alle toetsen tegelijk. Polyphonic aftertouch registreert druk per toets afzonderlijk, waardoor je veel gedetailleerder kunt spelen.
Nee, veel instapmodellen en digitale piano’s hebben het niet. Je vindt het vooral op professionele synthesizers, stage piano’s en MIDI-controllers.
Ja. In de meeste synths en DAW’s kun je zelf bepalen welke parameter reageert: vibrato, filter cutoff, effecten of zelfs layering.
Niet echt, maar het vraagt wel oefening. Te hard drukken kan onnatuurlijk klinken. Het geheim is subtiele, gecontroleerde bewegingen.
Ja. Aftertouch wordt vastgelegd als MIDI-data. Je kunt die data later aanpassen of tekenen, net zoals bij modulatie of Pitch Bend.
Het biedt ultieme controle. In een akkoord kun je per toets bepalen hoe de klank reageert. Dit is vooral krachtig bij expressieve patches zoals strijkers, pads of blazers.
Aftertouch maakt toetseninstrumenten expressiever en intuïtiever. Of je nu channel aftertouch gebruikt voor vibrato en filters, of polyphonic aftertouch voor extreem gedetailleerde controle: het voegt een dimensie toe die je spel menselijker en dynamischer maakt.